Europejska Organizacja Badań Jądrowych CERN jest instytucją naukowo-badawczą. Znajduje się w północno-zachodniej Genewie. Graniczy ze Szwajcarią i Francją.
Aktualnie z ośrodkiem współpracują 23 państwa. Zatrudnia się tu 2600 pracowników i tysiące naukowców oraz inżynierów ze świata. Ich zadaniem jest badanie największego akceleratora cząsteczek, czyli Wielkiego Zderzacza Hadronów.
Sam CERN to akronim od niegdyś znanej nazwy Europejska Rada Badań Jądrowych (fr. Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire). Nawet pomimo zmian - wprowadzeniu konwencji w 1953 roku, zachowano skrótowiec. Obecnie stosowana jest także nazwa Europejskie Laboratorium Fizyki Cząstek (fr. Laboratoire Européen pour la Physique des Particules), lecz wciąż nie jest uznawana za oficjalną.
Link do infrastruktury: https://www.home.cern/
ITER jest reaktorem termonuklearnym, ale także międzynarodowym projektem badawczym z nim związanym. Jego celem jest sprawdzenie, czy i w jakim stopniu możliwa jest produkcja energii z fuzji jądrowej na wielką skalę.
Nadrzędnym celem projektu jest zbudowanie wielkiego tokamaka. Inspiracją do jego stworzenia są mniejsze produkty, takie jak DIII-D czy TFTR. W 2006 roku szacowano, że projekt zakończy się w 2036 roku, przy czym ostatnie 20 lat to sama praca reaktora. Całość przedsięwzięcia szacuje się na 10 000 000 000 euro. Tak gigantyczna suma plasuje reaktor na drugim miejscu pod względem najdroższych programów badawczych.
Wielki tokamak budowany jest w Cadarache (południe Francji). Państwa i związki biorące udział w procesie, to:
- Unia Europejska,
- Chiny,
- Japonia,
- Stany Zjednoczone,
- Korea Południowa,
- Rosja,
- Indie.
Przed przystąpieniem w 2005 roku do programu Indii przewidywano, że UE pokryje połowę kosztów budowy tokamaka, a pozostałe państwa po 10% w formie komponentów. Pierwszy zapłon ma nastąpić w 2025 roku. Wcześniej przewidywano rok 2019, ale projekt ma opóźnienia.
Projekty zakładają, że ITER za każdym razem ma podtrzymywać reakcję fuzyjną ok. 1000 sekund, uzyskując jednocześnie moc 500–1100 MW. Energia ma wydzielać się w postaci ciepła, przy czym nie przewiduje się jej przetwarzania na energię elektryczną.
W przyszłości ITER ma służyć jako baza pod kolejne projekty reaktorów fuzyjnych, które mają osiągać moc nawet 3000 do 4000 MW.
Link do infrastruktury: https://www.iter.org/
F4E to organizacja Unii Europejskiej zajmująca się wkładem Europy w działalność ITER’a. Jednym z głównych zadań F4E jest współpraca z europejskim przemysłem, MŚP i organizacjami badawczymi w celu rozwoju i świadczenia usług szeroką skalę wysokiej technologii wraz z usługami inżynieryjnymi, konserwacyjnymi i pomocniczymi dla projektu ITER.
F4E wspiera inicjatywy badawczo-rozwojowe w zakresie syntezy jądrowej poprzez umowę Broader Approach Agreement podpisaną z Japonią i przygotowuje się do budowy demonstracyjnych reaktorów termojądrowych (DEMO). F4E została utworzona decyzją Rady Unii Europejskiej jako niezależny podmiot prawny i została powołana w kwietniu 2007 roku na okres 35 lat. Jej biura znajdują się w Barcelonie w Hiszpanii.
Link do projektu F4E: https://fusionforenergy.europa.eu/
Europejskie Źródło Spalacyjne jest obecnie jednym z największych projektów infrastruktury naukowej i technologicznej. Projekt i budowa obiektu obejmują:
- najpotężniejszy liniowy akcelerator protonów, jaki kiedykolwiek zbudowano;
- pięciotonowe chłodzone helem wolframowe koło tarczowe;
- 22 najnowocześniejsze instrumenty neutronowe;
- zestaw laboratoriów oraz superkomputerowe centrum zarządzania danymi i rozwoju oprogramowania.
W kontekście swojej historii i przyszłości jako organizacji naukowej, jest to jednak coś więcej niż suma jego części. To zupełnie nowa organizacja Big Science, zbudowana od podstaw.
Budowa obiektu rozpoczęła się latem 2014 roku, a planowanie programu użytkownika ESS jest w toku. Naukowcy i inżynierowie z ponad 100 laboratoriów partnerskich pracują nad aktualizacją i optymalizacją zaawansowanego projektu technicznego obiektu ESS, a jednocześnie badają, jak zmaksymalizować jego potencjał badawczy. Te partnerskie laboratoria, uniwersytety i instytuty badawcze wnoszą również zasoby ludzkie, wiedzę, sprzęt i wsparcie finansowe poprzez wkłady rzeczowe, które będą stanowić do 30 procent budżetu budowy.
Link do infrastruktury: https://europeanspallationsource.se/
W skład Europejskiej Agencji Kosmicznej wchodzą 22 państwa, które zajmują się badaniem przestrzeni kosmicznej. Do najważniejszych zadań ESA należy:
- praca nad programem kosmicznym, który ma dostarczyć wiedzę zarówno o Ziemi, jak i o kosmosie;
- rozwój technologii (głównie satelitarnych), które przyczynią się do wzrostu innowacyjności europejskiego przemysłu.
Europejska Agencja Kosmiczna współpracuje także z innymi organizacjami zajmującymi się badaniem przestrzeni kosmicznej, takimi jak NASA i ich projekty.
Link do infrastruktury:: https://www.esa.int/
ESO to międzyrządowa organizacja naukowo-technologiczna, która ma za zadanie:
- badanie przestrzeni kosmicznej,
- współpracowanie przy badaniach astronomicznych,
- wsparcie rozwoju przemysłu państw UE,
- budowanie urządzeń obserwacyjnych.
Główna siedziba Europejskiego Obserwatorium Południowego znajduje się w Gar Hing w Niemczech, natomiast obserwatoria mieszą się w Chile. Najwyższej jakości infrastruktura badawcza, a do tego ogromna wiedza naukowców i ekspertów z całego świata skutkują wartościowymi odkryciami na skalę światową. Ich wyniki mogą ujrzeć światło dzienne już rok po karencji. Ma to na celu rozpowszechnienie wiedzy.
Obecnie w organizacji znajduje się 15 państw z Europy (w tym Polska). Roczna suma budżetu na organizację wynosi zaś 163 mln euro. Z tej kwoty w większości pokrywany jest rozwój infrastruktury badawczej, ale także skupiono się na budowie teleskopu ELT (ang. Extremly Large Telescope). To uznawane za największe tego rodzaju urządzenie na świecie będzie dostępne do obserwacji już w 2024 roku.
Link do infrastruktury: https://www.eso.org/
European XFEL jest budowany w synchrotronowym centrum badawczym DESY w Hamburgu.
Współczesna biologia molekularna, farmakologia, biofizyka wraz z zastosowaniami medycznymi, inżynieria materiałowa, krystalografia i fizyka materii skondensowanej nie osiągną postępu bez stosowania w eksperymencie nowych źródeł promieniowania, jakim jest XFEL.
Misją Krajowego Konsorcjum jednostek naukowych zainteresowanych udziałem w budowie i eksploatacji Europejskiego Lasera na Swobodnych Elektronach (XFEL) jest działanie na rzecz znaczącego udziału Polski w budowie i eksploatacji tego unikatowego źródła.
Link do infrastruktury:: https://www.xfel.eu/
Celem działania Krajowego Konsorcjum jest:
- Zapewnienie efektywnego wykorzystania szans, jakie stwarza udział Polski w projekcie XFEL, poprzez prowadzenie działalności informacyjnej i szkoleniowej o warunkach uczestnictwa przemysłu i jednostek naukowych w tym przedsięwzięciu.
Koordynowanie i wspieranie organizacyjne działań członków Konsorcjum związanych z ich udziałem w projekcie XFEL.
Podstawą działalności Konsorcjum są środki finansowe pozyskiwane z MNiSzW w formie specjalnych projektów na finansowanie działalności wspomagającej badania.
